Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) besliste in een arrest van 13 december 2022 dat het recht op privacy van een werknemer niet wordt geschonden in een geval waarin de werkgever gebruik maakte van gegevens uit een GPS-trackingsysteem in de bedrijfswagen om hem te ontslaan.
Feiten
Een medisch afgevaardigde van een Portugees farmaceutisch bedrijf had een bedrijfswagen ter beschikking voor de uitoefening van zijn functie (o.a. bezoeken uitvoeren bij artsen).
Hij mocht de wagen ook voor privédoeleinden gebruiken mits betaling van een kilometervergoeding voor de afstanden die hij privé aflegde.
De werknemer moest zijn dagelijkse activiteiten registreren in een CRM-systeem.
Daarnaast was een GPS-trackingsysteem in de wagen geïnstalleerd. Daarmee kon de werkgever de duur van het gebruik van het voertuig, de afgelegde kilometers (binnen en buiten de werktijd), het tijdstip waarop het voertuig werd gestart en gestopt en de snelheid waarmee het reed, controleren. De werknemer mocht dit systeem niet uitschakelen zodat het 24 uur per dag en 7 dagen per week actief was.
De werknemer was daarover ingelicht en had er zelfs mee ingestemd.
Bij een kruiscontrole tussen de CRM-gegevens en de gegevens uit het GPS-trackingsysteem stelde de werkgever vast dat de werknemer het aantal ‘professionele’ kilometers kunstmatig had verhoogd om het aantal ‘privékilometers’ te doen verkleinen, zodat hij minder kilometervergoedingen aan de werkgever hoefde te betalen.
Op basis van de GPS-gegevens over het tijdstip waarop het voertuig werd gestart en het tijdstip waarop het aan het einde van de dag werd stilgezet, werd aan de werknemer ook verweten dat hij zijn acht werkuren per dag niet had volgemaakt,
De werknemer werd om die redenen ontslagen.
Beslissing Europees Hof
Het Europees Hof merkte op dat het GPS-trackingsysteem 24 uur per dag en 7 dagen per week actief was en het mogelijk maakte om zowel tijdens als buiten de werkuren werknemers geografisch te lokaliseren. Het systeem vormde duidelijk een inmenging in het recht op privacy van de werknemer.
De vraag was of deze inmenging in het recht op privacy geoorloofd was of niet. Het Europees Hof controleerde de door de Portugese rechter gemaakte afweging tussen, enerzijds, de privacybelangen van de werknemer, en anderzijds, het recht van zijn werkgever om de uitgaven in verband met het gebruik van bedrijfswagen te controleren.
Het Europees Hof oordeelde dat er geen schending was van het recht op privacy.
Het Hof verwees onder meer naar:
het feit dat de werknemer geïnformeerd was over het GPS-trackingsysteem en hij wist dat er toezicht was op de gereden kilometers tijdens de werktijd én daarbuiten.
enkel de geolocatiegegevens i.v.m. de afgelegde kilometers behouden werden voor de beoordeling van de zaak; de andere gegevens had de Portugese rechter onrechtmatig bevonden omdat controle op de arbeid via zo’n systeem naar Portugees recht verboden was.
het feit dat de verspreiding van die geolocatiegegevens beperkt was. Alleen de personen binnen de organisatie van de werkgever die verantwoordelijk waren voor de toewijzing en goedkeuring van de bezoeken en uitgaven hadden toegang tot de gegevens.
Opvallend: 3 van de 7 rechters hadden een andere mening
Het Europees Hof was samengesteld uit 7 rechters. Die beslisten bij meerderheid en kwamen zo tot bovenvermeld arrest.
Opvallend was dat 3 van de 7 rechters een andere mening hadden. Zij vonden dat de Portugese rechter bij de belangenafweging het recht op privacy van de werknemer onvoldoende had beschermd. Zij verwezen naar:
de ernst van de inmenging in het privéleven van de werknemer: 24 uur per dag.
het tellen van de in de privétijd afgelegde kilometers was volgens hen naar Portugees recht niet rechtmatig.
er waren alternatieven voor het permanente toezicht (24u per dag) van het GPS-trackingsysteem die minder ingrijpend waren voor de privacy van de werknemer: nl. een "eenvoudige" schakelaar om onderscheid te maken tussen beroeps- en privégebruik van de bedrijfswagen.
Wat kunnen we hier uit leren?
De drie belangrijkste principes inzake privacy (transparantie, finaliteit en proportionaliteit) zijn ook bij het plaatsen van een GPS-trackingsysteem van groot belang.
Transparantie betekent dat de werknemers grondig geïnformeerd moet worden over de controle.
Finaliteit betekent dat de werkgever een rechtmatig doel heeft om de controle uit te oefenen.
Proportionaliteit betekent dat de controle maar zover gaat als nodig om het doel te bereiken en er, indien mogelijk, gekozen wordt voor alternatieven die de privacy minder beperken.
Over de proportionaliteit van een bepaald GPS-trackingsysteem kan worden gediscussieerd (zelfs tussen rechters van het Europees Hof)… Het is toch raadzaam als werkgever om, voor zover mogelijk, te zoeken naar een GPS-trackingsysteem die de controle beperkt tot de professionele verplaatsingen van de werknemer.
Karel Theuns
Ondanks alle zorg die besteed is aan het opstellen van deze tekst, blijven vergissingen en/of onvolkomenheden mogelijk. De auteur en Commit Advocaten bv kunnen daarvoor geen aansprakelijkheid aanvaarden.