Sinds de vorige grote crisis, met name de bankencrisis in 2008, kunnen werkgevers ook voor de bedienden tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen invoeren. Maar, in tegenstelling tot wat geldt voor tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen voor arbeiders, moeten een aantal voorwaarden en formaliteiten vervuld worden. Eén van die voorwaarden is dat er hetzij op het niveau van de bedrijfssector een cao werd gesloten hetzij op het niveau van de onderneming een ondernemingscao wordt gesloten of een ondernemingsplan wordt gemaakt en vervolgens goedgekeurd. Slechts in een handvol bedrijfssectoren werd een sectorale cao gesloten. Dat betekent dat de meeste ondernemingen die tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen willen invoeren, eerst een ondernemingscao dienen af te sluiten of een ondernemingsplan dienen te maken en te laten goedkeuren. Daar komt nu verandering in door de CAO nr. 147 die op 18 maart 2020 in de schoot van de Nationale Arbeidsraad werd afgesloten. Door deze cao moeten ondernemingen geen ondernemingscao of ondernemingsplan meer voorleggen en kunnen zij meteen een erkenning vragen als onderneming in moeilijkheden waardoor tijdelijke werkloosheid voor bedienden sneller kan ingevoerd worden.
1. Voor welke ondernemingen is deze cao van toepassing?
De cao is van toepassing op de werkgevers uit de private sector die:
niet ressorteren onder een paritair comité waarin al een sectorale cao is gesloten die de tijdelijke werkloosheid voor bedienden wegens economische redenen regelt.
Volgens de informatie, vermeld door de RVA in een document dat dateert van 16 maart 2020, werd enkel in de paritaire comités 209 (metaalfabrikaten-nijverheid), 214 (textielnijverheid), 221 (papiernijverheid), 222 (papier- en kartonbewerking), 315.01 (technisch onderhoud, bijstand en opleiding in de luchtvaartsector) en 315.02 (luchtvaartmaatschappijen), 324 (diamantnijverheid en -handel) en 327 (Vlaamse sector van de beschutte werkplaatsen, sociale werkplaatsen en maatwerkbedrijven) daarover een cao gesloten. Voor de ondernemingen die tot die paritaire comités behoren, geldt de cao uit de Nationale Arbeidsraad niet en blijft de sectorale cao van toepassing;
niet zelf al een ondernemingscao of een ondernemingsplan hebben die de tijdelijke werkloosheid voor bedienden wegens economische redenen regelt.
2. Aan welke (preliminaire) voorwaarden moet de werkgever voldoen opdat tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen voor bedienden kan ingevoerd worden?
Een werkgever kan tijdelijke werkloosheid invoeren, als aan (minstens) één van de hieronder vermelde voorwaarden voldaan is:
A. Daling van de omzet, de productie of de bestellingen met minstens 10%
De daling van minstens 10% moet vastgesteld worden in één van de vier kwartalen voorafgaand aan de aanvraag om economische werkloosheid in te voeren. Er wordt een vergelijking gemaakt met hetzelfde kwartaal van één van de twee kalenderjaren die de aanvraag voorafgaan. Voor de huidige corona-crisis biedt deze mogelijkheid geen oplossing omdat pas na een kwartaal het effect van de crisis kan gemeten worden en de crisis maatregelen vereist die onmiddellijk of op korte termijn kunnen ingaan.
B. Economische werkloosheid voor arbeiders, gelijk aan minstens 10% van alle arbeidsdagen
In het kwartaal voorafgaand aan het kwartaal van de aanvraag moet het aantal dagen werkloosheid wegens economische reden voor de arbeiders meer dan 10% bedragen van het totaal aantal aangegeven arbeidsdagen aan de RSZ voor arbeiders en bedienden samen. Enkel een onderneming met veel arbeiders in vergelijking met bedienden en met een hoog werkloosheidspercentage voor de arbeiders in het laatste kwartaal zal aan die voorwaarde kunnen voldoen. Ook deze voorwaarde biedt wellicht geen soelaas voor ondernemingen die de crisis nu ondergaan.
C. Erkenning als onderneming in moeilijkheden
Een onderneming die een substantiële daling van de omzet, de productie of de bestellingen op een korte termijn kan aantonen, kan door de Minister van Werk erkend worden als onderneming in moeilijkheden. De substantiële daling moet bovendien te wijten zijn aan onvoorziene omstandigheden.
Ondernemingen die ingevolge de corona-uitbraak hun activiteiten moeten verminderen of stopzetten, kunnen zich ongetwijfeld op deze mogelijkheid beroepen. De corona-uitbraak is een onvoorziene omstandigheid. En ze leidt voor heel wat ondernemingen tot een substantiële daling van de activiteiten, wat zich vertaalt in minder omzet, productie en/of bestellingen. Er moet een substantiële daling, maar geen daling van minstens 10% aangetoond worden (al zullen sommige ondernemingen een daling met 10% of meer zonder probleem kunnen aantonen).
3. Versoepeling Bijkomende voorwaarde dat bij tijdelijke werkloosheid moet voorzien zijn in een cao of een ondernemingsplan
De wetgeving bepaalt dat, om de erkenning als onderneming in moeilijkheden te bekomen, een cao of een ondernemingsplan moet worden opgesteld. De paritaire comités konden een sectorale cao afsluiten waardoor economische werkloosheid voor de bedienden voor de werkgevers uit de sector mogelijk werd. Maar slechts een handvol paritaire comités hebben van die mogelijkheid gebruik gemaakt.
Is er geen sectorale cao, dan moest er op het niveau van de onderneming hetzij een cao gesloten worden hetzij een ondernemingsplan opgesteld worden. Dat ondernemingsplan moest ook nog goedgekeurd worden. Deze formaliteit kon zorgen voor vertraging en soms zelfs verhinderen dat een onderneming tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen voor de bedienden kon invoeren. De CAO nr. 147 zorgt ervoor dat werkgevers die onder het toepassingsgebied van de CAO vallen, geen ondernemingscao en geen ondernemingsplan meer moeten sluiten.
4. Gevolgen van de CAO nr. 147
CAO nr. 147 betekent NIET dat alle ondernemingen meteen tijdelijke werkloosheid wegens economische reden voor de bedienden kunnen invoeren. Er moet eerst een aanvraag tot erkenning als onderneming in moeilijkheden ingediend worden. Op de website van de FOD WASO is het formulier terug te vinden waarmee de erkenning kan aangevraagd worden.
De wetgeving voorziet dat de beslissing over de erkenning wordt genomen binnen 14 dagen na het indienen van de aanvraag. Als de erkenning is bekomen, moet dan ook nog de tijdelijke werkloosheid bij de RVA aangevraagd worden. Er kan dus in de praktijk enige tijd verlopen tussen het indienen van een aanvraag tot erkenning en het moment waarop de tijdelijke werkloosheid effectief kan ingevoerd worden.
Om die periode te overbruggen, heeft de RVA beslist dat ondernemingen die de procedure tot erkenning als onderneming in moeilijkheden hebben gestart, een verzoek kunnen indienen om tijdelijke werkloosheid op basis van overmacht in te voeren. Daarover wordt bijna onmiddellijk beslist. De overmacht zal in de regel maar voor maximaal één maand toegekend worden. Dat zou voldoende lang moeten zijn om de tijd te overbruggen tussen de aanvraag tot erkenning en het moment waarop, nadat de erkenning is bekomen, de tijdelijke werkloosheid effectief kan ingevoerd worden.
5. Modaliteiten van tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen
Bedienden kunnen volledig werkloos gesteld worden voor een maximale periode van 16 weken. Zij kunnen ook gedeeltelijk werkloos gesteld worden en dat kan voor een maximale periode van 26 weken. Een combinatie van beide systemen kan ook: 2 weken gedeeltelijke werkloosheid stemt dan overeen met 1 week volledige werkloosheid.
Bedienden hebben recht op een aanvullende vergoeding bovenop de werkloosheidsuitkeringen. Die aanvullende vergoeding bedraagt 5 euro per dag werkloosheid. Als aan de arbeiders uit de onderneming een hogere aanvullende vergoeding wordt betaald, hebben ook de bedienden recht op die hogere vergoeding.
6. Datum van inwerkingtreding en duur
De CAO nr. 147 treedt in werking op 18 maart 2020 en geldt tot 30 juni 2020. Zij is van toepassing op regelingen van tijdelijke werkloosheid waarvan de begin- en einddatum valt tussen 18 maart en 30 juni 2020.
***
Voor meer informatie over alle aspecten van tijdelijke werkloosheid zowel omwille van overmacht (wat kan ingeroepen worden voor de ondernemingen die door de recente overheidsbeslissing verplicht zijn hun deuren te sluiten) als omwille van economische redenen voor zowel arbeiders als bedienden kan u bij ons terecht.
Het Commit-team blijft paraat (voor al uw vragen), maar werkt met gesloten deuren.
U kan ons bereiken op ons vast telefoonnummer 09/395.30.40 of onze mobiele nummers:
Sabine Vanoverbeke: 0473/80.17.96
Pieter Sichien: 0472/80.96.28
Joris De Keersmaeker: 0498/69.17.57
Wil u graag meer weten over tijdelijke werkloosheid? Commit advocaten helpt u graag verder.
Ondanks alle zorg die besteed is aan het opstellen van deze tekst, blijven vergissingen en/of onvolkomenheden mogelijk. De auteur en Commit Advocaten cvba kunnen daarvoor geen aansprakelijkheid aanvaarden.