Alle ondernemingen die de tewerkstellingsdrempel van 50 of 100 werknemers bereiken, moeten de procedure voor de sociale verkiezingen starten. In sommige gevallen mag die procedure volledig stopgezet worden en moeten er geen verkiezingen georganiseerd worden. In andere gevallen moeten de verkiezingen enkel doorgaan voor bepaalde werknemerscategorieën en worden de verkiezingen gedeeltelijk stopgezet.
In dit blogbericht verneem je hierover meer.
1. De verkiezingen worden per overlegorgaan bekeken
Een onderneming die in de referteperiode gewoonlijk gemiddeld minstens 50, maar minder dan 100 werknemers tewerkstelde, moet enkel verkiezingen organiseren voor de aanduiding van werknemersvertegenwoordigers in het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (cpbw).
Een onderneming die in de referteperiode gewoonlijk gemiddeld minstens 100 werknemers tewerkstelt, moet verkiezingen organiseren voor de aanduiding van de werknemersvertegenwoordigers in het cpbw en in de ondernemingsraad (or). Deze onderneming moet twee verkiezingsprocedures voeren.
Een volledige of gedeeltelijke stopzetting van de verkiezingsprocedure wordt per overlegorgaan bekeken.
2. De kiescolleges
In een eerdere blog werd uitgelegd dat de werknemers worden ingedeeld in categorieën, met name arbeiders, bedienden, kaderleden en jeugdige werknemers. Deze indeling heeft ook zijn belang voor de vorming van de kiescolleges.
Uitgangspunt is dat er wordt gestemd per categorie. Arbeiders kunnen enkel hun stem uitbrengen voor de kandidaat-werknemersvertegenwoordigers die zijn voorgedragen voor de categorie arbeiders. De bedienden kunnen enkel hun stem uitbrengen voor de kandidaat-werknemersvertegenwoordiger uit de categorie bedienden. Hetzelfde geldt voor de categorieën jeugdige werknemers en kaderleden.
Elke categorie vormt een kiescollege. Er moet evenwel een minimum aantal werknemers van elke categorie tewerkgesteld zijn om een apart kiescollege te vormen.
Enkel als er minstens 25 jeugdige werknemers zijn, vormen zij een afzonderlijk kiescollege. Zijn er minder dan 25 jeugdige werknemers, dan worden zij ondergebracht in de categorie arbeiders, bedienden en eventueel kaderleden, naargelang hun functie in de onderneming.
Er wordt een afzonderlijk kiescollege ingericht voor de kaderleden als er minstens 15 kaderleden zijn. Zijn er minder dan 15 kaderleden, dan worden de kaderleden toegevoegd aan de categorie van de bedienden en maken zij deel uit van het kiescollege van de bedienden.
Tenslotte wordt er een gemeenschappelijk kiescollege voor arbeiders en bedienden gevormd als voor één van beide categorieën het aantal werknemers uit die categorie lager is dan 25. Als in een onderneming bijvoorbeeld 15 bedienden en 40 arbeiders tewerkgesteld zijn, zal er één gezamenlijk kiescollege zijn voor arbeiders en bedienden samen.
Tot welke categorie een werknemer behoort, wordt bepaald aan de hand van de definitieve kiezerslijsten.
3. Geen enkele kandidaat: volledige stopzetting van de verkiezingen
De kiesprocedure wordt volledig stopgezet als er voor geen enkele werknemerscategorie een kandidaat is.
Dat er geen kandidaten zijn, kan meerdere verklaringen hebben:
er werden geen kandidatenlijsten ingediend;
er werden kandidatenlijsten ingediend, maar alle kandidaten hebben hun kandidatuur tijdig ingetrokken;
er werden kandidaten voorgedragen, maar alle kandidaturen werden nietig verklaard door de arbeidsrechtbank.
Bij een volledige stopzetting moet er geen stemming georganiseerd worden.
Het is de werkgever die beslist om de procedure volledig stop te zetten. Hij doet dat zodra hij zeker weet dat er voor geen enkele werknemerscategorie een geldige kandidaat is.
4. Geen enkele kandidaat voor een bepaalde werknemerscategorie: gedeeltelijke stopzetting
Als er geen geldige kandidaten (meer) zijn voor één of meerdere werknemerscategorieën, maar wel voor minstens één andere werknemerscategorie, wordt de verkiezing stopgezet voor de werknemerscategorie waarvoor er geen kandidaten (meer) zijn. Voor de categorieën waarvoor er wel kandidaten zijn, wordt de procedure voortgezet.
In dat geval stelt niet de werkgever, maar het stembureau van de categorie die het grootst aantal kiezers telt, de stopzetting van de procedure vast op de vooravond van de overhandiging of de verzending van de oproepingsbrieven.
5. Het aantal kandidaten is niet hoger dan het aantal gewone mandaten
Als voor een werknemerscategorie maar één kandidatenlijst werd ingediend en het aantal kandidaten lager of gelijk is aan het aantal toe te kennen gewone mandaten, wordt de verkiezing voor die categorie stopgezet. De kandidaat of kandidaten zijn automatisch verkozen.
Dat de verkiezingen worden stopgezet, wordt vastgesteld op de vooravond van de overhandiging of de verzending van de oproepingsbrieven door het stembureau van de betrokken werknemerscategorie.
Let op. Er is geen stopzetting als meer dan één kandidatenlijst werd ingediend, ongeacht het aantal voorgedragen kandidaten. Zelfs als het aantal voorgedragen kandidaten op de verschillende lijsten samen niet hoger is dan het aantal gewone mandaten, mogen de verkiezingen niet stopgezet worden. Het is immers mogelijk dat één van de kandidaten te weinig stemmen bekomt om verkozen te zijn.
De verkiezingen mogen ook niet stopgezet worden als één enkele lijst wordt ingediend waarop meer kandidaten voorkomen dan het aantal gewone mandaten. Hoewel er maar één lijst is, moet door de verkiezingen uitgemaakt worden wie zal zetelen als gewone en wie als plaatsvervangende werknemersvertegenwoordiger.
6. Eén kandidaat: geen verkiezingen, geen overlegorgaan, maar wel bescherming
De verkiezingen moeten niet doorgaan als er maar één kandidaat is. Die kandidaat is automatisch verkozen. Er moet evenwel geen or of geen cpbw opgericht worden. De wet voorziet immers dat het overlegorgaan minstens 2 werknemersvertegenwoordigers moet tellen.
De kandidaat is wel beschermd tegen ontslag.
* * *
De verkiezingsprocedure starten betekent niet noodzakelijkerwijs dat ook effectief verkiezingen doorgaan. Maar de gevallen waarin geen verkiezingen moeten plaatsvinden omdat er geen of te weinig kandidaten zijn, zijn eerder zeldzaam.
Sabine Vanoverbeke
Hebt u nog meer vragen over wat er na de sociale verkiezingen gebeurt of hebt u andere vragen over de sociale verkiezingen? Commit Advocaten helpt u graag verder.
Ondanks alle zorg die besteed is aan het opstellen van deze tekst, blijven vergissingen en/of onvolkomenheden mogelijk. De auteur en Commit Advocaten cvba kan daarvoor geen aansprakelijkheid aanvaarden.